حجت الاسلام محمدصالح مازنی مدیرکل اداره ترویج و توسعه پژوهش حوزه علمیه به مناسبت هفته احیای امر به معروف و نهی از منکر  به اهمیت این فریضه پرداخته است که متن آن به این شرح است:

اهمیت امر به معروف و نهی از منکر را از دو دیدگاه درون دینی و برون دینی در چه سطحی می بینید؟

اهمیت امربه معروف هم فطری و عقلی است و هم از کتاب و سنت مستفاد می شود. هرکسی به خودش مراجعه کند به خوبی ها و خیرات علاقمند است. دوست دارد به او خوبی شود. میل دارد عطر و بوی خوبی و نیکویی در اطرافش پراکنده شود. نمی خواهد به او دروغ گفته شود. نمی خواهد از مال او دزدیده شود. به عِرض و ناموس خویش متعصب است و از آنها صیانت می کند. در عین حال فطرت پاک انسانی اش- مادامی که پلیدی ها بر روی آنها سایه نیانداخته باشد-، او را از تجاوز و تعدی به حقوق دیگران منع می کند. پس در فطرت و سرشت انسان میل به خوبی و نیکی و معروف وجود دارد. در عین حال وقتی به قران و حدیث مراجعه می کنیم، فراوان توصیه به امر به معروف و نهی از منکر را شاهد هستیم.

خداوند در قرآن کریم وقتی می خواهد از امتش تعریف کند و آنها را به خیرو نیکی متصف نماید، به ملاک امر به معروف اشاره می کند و می فرماید: کُنْتُمْ خَیْرَ أُمَّةٍ أُخْرِجَتْ لِلنَّاسِ تَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَتَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْکَرِ وَتُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ: شما (مسلمانان حقیقی) نیکوترین امتی هستید که پدیدار گشته اید (برای اصلاح بشر، که مردم را) به نیکوکاری امر می کنید و از بدکاری باز می دارید و ایمان به خدا دارید.

در روایتی از پیامبر (ص) راه مصونیت و حفظ از مشکلات و خطرات فرهنگی و اجتماعی امر به معروف معرفی می شود: « امر به معروف کنید تا محفوظ بمانید». این روزها که جهان با همه گیری کووید۱۹ درگیر شده است، در اطرافمان اشخاصی را می بینیم که تمایلی به استفاده از ماسک و رعایت دستورالعمل های بهداشتی ندارند. بعید می دانم هیچ عذری پذیرفته باشد. مخصوصاً وقتی هر روزه شاهد پرپر شدن عزیزانمان هستیم. من کمتر خانواده ای را می شناسم که به نوعی درگیر نشده باشد.

بنابراین نمی توانم بفهمم که برخی مراعات نمی کنند. وقتی جامعه جهانی و کشور درگیر این بلا شده است. و وقتی اغلب کارشناسان و صاحب نظران می گویند باید از ماسک استفاده کرد. وقتی حضرت آقا کرونا را اولویت اول کشور می داند. وقتی کسب وکار به خاطر کرونا تعطیل می شود، برای این است که تلفات کم شود، چرا باید شاهد مسافرت این همه مسافر به سوی شهرستانها باشیم. چرا رعایت نمی شود. این به خاطر این است که ما هنوز باور نکردیم که کرونا شوخی بردار نیست. باور نکردیم که بزرگترین منکر در این روزها عدم رعایت دستورالعمل ها است. حتی شاید به نوعی مشارکت در کشته شدن مردم هم به شمار برود.

وقتی عده ای را می بینیم که جانشان سر این همه گیری از دست می رود. اگر ما در این کشتن نقش داشته باشیم، ضمان دارد و باید جواب گو باشیم. به نظرم شناخت معروف و منکر و نیز بسیج همگانی برای امر به معروف و نهی از منکر در همه امور دخالت دارد. در امور اداری و تولید و تجارت باعث رونق تولید و کار می شود. در مقوله اپیدمی کرونا هم شناخت و توصیه به آن موجب کم شدن تلفات می شود.

به نظر شما مهمترین علل کم توجهی به این فریضه الهی در جامعه امروز ما چیست؟

دلایل فراوانی برای این امر وجود دارد؛ مثلاً بی اطلاعی از منکر، فقدان فرهنگ نقدپذیری، فقدان امنیت پس از تذکر، خلاء قانونی، رودربایستی ها و نشناختن معروف و منکر می توانند دلایلی برای عدم اقبال مردم به سوی امر به معروف و نهی از منکر باشد.

طلاب حوزه های علمیه در ترویج فرهنگ امر به معروف و نهی از منکر چه مسئولیت هایی دارند؟

اولین کار ما این است که معروف و منکر را بشناسیم. سپس خودمان به آن عمل کنیم. اگر معروف را درست شناختیم و درست عمل کردیم نصف راه را رفتیم. مردم ما را می بینند و رفتار ما را زیر نظر دارند. اگر رعایت کنیم، اغلبشان بر همان فطرت الهی سعی می کنند مراعات کنند. حتی برخی از افراد نیازی به وعظ و خطابه و امر و نهی ندارند. خودشان وقتی سلوک و سیره علما را ببینند بدان هم رنگ می شوند. پس اولین گام شناخت معروف و منکر است. و بعد عمل به آن و دست آخر شناخت شرایط و موانع امر به معروف و نهی از منکر تا با توجه به شرایط و عنایت به ملزومات رواشناختی به معروف امر و از منکر نهی شود. حتی همه اشخاص را نمی توان به یک نحو امر و نهی کرد. لذا کار سخت و دشوار می شود. اطلاع از دانش روانشانسی و اخلاق و عقاید و مانند آن در شناخت معروف و منکر و نحوه امر و نهی آن نقش دارد.

تاکنون چه اقداماتی از سوی معاونت پژوهش حوزه های علمیه جهت ترویج و تبیین علمی امر به معروف و نهی از منکر صورت گرفته است؟

هرساله جشنواره علامه حلی برگزار می شود و تعدادی از آثاری که به دبیرخانه واصل می شود در موضوع امر به معروف و نهی از منکر است که بعضاً آثار خوب و قابل اعتنایی نیز می باشد.

به نظر شما چرا در جامعه ما بی تفاوتی جایگزین روحیه امر به معروف شده است؟

متأسفانه بعضی بی تفاوتند. بی تفاوتی بد دردی است. هیچ چیز دردناک تر از بی تفاوتی نیست. بی تفاوتی از وبا و طاعون هم بدتر است. از کرونا هم دهشتناکتر است. بی تفاوتی باعث می شود جامعه به تدریج از اخلاق تهی شود. بی تفاوتی به اباحه گری می انجامد. اباحه گری به هرج و مرج اخلاقی منتهی می شود. آزادی اگر بی قید باشد، به این معنی که هرکس هرکاری انجام دهد و کسی مانع از اعمال ناپسند نشود. سازوکار مردمی برای سرزنش اخلاقی نباشد، موجب بی مبالاتی می شود. نمی توانم بپذیرم کسی به ذات انسانی والهی سرشته شده باشد، اما خود را موظف به نهی از منکر نکند.