دبیر کل مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی با اشاره به نقش بی بدیل شهید صدر در رشد و بالندگی علم اصول، گفت: ایشان بخشی از همت خود را در راستای پایه ریزی ساختار علم اصول معطوف کرده بود.
آیت‌الله محسن اراکی، دبیر کل مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی، عصر روز گذشته در دومین مجمع عمومی انجمن اصول فقه حوزه که به مناسبت سال‌روز تولد شهید صدر و با هدف بزرگداشت ایشان برگزار شده بود، به خدمات و نوآوری های این شهید بزرگوار اشاره کرد و گفت: شهید صدر با همت خود تلاش کرد که ساختار علم اصول را پایه ریزی کند.
وی تعریف شهید صدر از علم اصول را کامل ترین تعریف دانست و افزود: بزرگان ما در این زمینه تلاش هایی داشته اند اما شهید صدر بهترین تعریف را داشته است؛ ایشان موضوع علم اصول را ادله مشترک استنباط تعریف کرده است.
دبیر کل مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی با بیان این که رابطه بین مباحث الفاظ و حجت می رفت که به بوته ابهام و انکار سپرده شود، ابراز داشت: الفاظ از بنیادی ترین مباحث علم اصول بوده و بیشترین ابتکارات در این بخش رخ داده است؛ برخی داشتند این مبحث را از دایره علم اصول خارج می کردند و می گفتند اینها مباحث لغوی است و ربطی به مباحث استدلالی ندارد.
آیت‌الله اراکی ادامه داد: استاد شهید صدر تلاش کرد بین مباحث مختلف علم اصول رابطه واحدی را تعریف کند که انسجام پیدا کنند؛ سامان بخشی علم اصول تا گرد آوری مباحث آن در یک جامعه واحد با تشریح رابطه منطقی بین آنها، از جمله مسائل بنیادین و نوآوری های ایشان بود.
وی با بیان این که تا کنون در بحث الفاظ نگاه ها بیشتر در لفظ بوده است، گفت: برخی بزرگان اینها را مباحث لغوی می دانند و می گویند این ربطی به علم اصول ندارد؛ این نگاه به اصول صدمه می زند؛ در اینجا بحث بحث الفاظ نیست بلکه بحث دلالت است، مباحث لغوی علم التعبیر است نه علم دلالت.
دبیرکل مجمع جهانی تقریب مذاهب ادامه داد: در مباحث الفاظ قوانین صحت گفتار مطرح می شود نه قوانین صحت دلالت، این علم دیگری است؛ مجتهد فقیه کارش این است که مقاصد شریعت را از ادله لفظی استنباط کند بنابراین لازم است برای استنباط این نظام قواعد فهم مقصود متکلم تدوین شود.
آیت الله اراکی یکی از مشکلات پیش روی حوزویان را عدم التفات طلاب جوان به کاربرد علم اصول دانست و گفت: اتهاماتی که بر این علم وارد می شود هم ناشی از همین مطلب است، در صورتی که این علم بالاترین کاربرد را دارد؛ همه مباحث آن مقید و ضروری است.
وی به ابتکار شهید صدر در تقسیمات دلالت اشاره کرد و بیان داشت: ایشان دلالت را به تصوری، تصدیقیه اول و تصدیقیه دوم تقسیم کرده است؛ ساختار بخشی در علم دلالت یکی دیگر از نوآوری های ایشان است.
دبیر کل مجمع تقریب مذاهب بحث شهید صدر در مسأله وضع را نیز ابتکاری خواند و گفت: ایشان چیستی حقیقت وضع را مشخص می کند و تعیین می کند که رابطه بین لفظ و معنا چگونه بوجود می آید؛ تبیین نقش استقرائی در کل مباحث دینی از دیگر ابتکارات این شهید بزرگوار بود که کاربرد دلیل استقرایی در اصول، فقه و علم بیان را تشریح کرد.
آیت‌الله اراکی با بیان این که دنیای امروز به شدت نیازمند علم اصول است، اظهار داشت: یکی از مهم ترین کانال های ارتباطی ما اهل تسنن در حوزه علم بوده و در این میان علم اصول از اهمیت بالایی برخوردار است؛ با این روش می توانیم با الاظهر و حتی عربستان تقویت کنیم؛ تبیین صحیح علم اصول و منطق دلالت بهتراست از این که بحث کلامی داشته باشیم، بسیاری از مسائل کلامی با این روش حل خواهد شد.