در این جلسه حجت الاسلام والمسلمین مسیح توحیدی وحدت، مدیر پایگاه قاموس و لغت، توضیحاتی در مورد این 3 محصول ارائه کردند. ایشان گفتند: با عنایت پروردگار در مکز نور پایگاه داده ای در موضوع لغت وجود دارد که کلیه فعالیت های لغوی بر اساس آن شکل گرفته است. از جمله این 3 محصول که مراسم رونمایی آن را در پیش داریم یعنی نرم افزار قاموس نور 3 و نرم افزار قاموس همراه و پایگاه اینترنتی قاموس.

مدیر گروه علمی لغت با اشاره با سابقه محصولات لغوی مرکز نور گفتند: در نسخه قبلی نرم افزار قاموس ما کتابخانه ای دیجیتالی ارائه کردیم که 30 عنوان کتاب در 200 جلد را داشته و کاربر ضمن مطالعه و جستجو در متن کتب، می توانست از فهرست مدخل های لغت عربی که هنوز در گام های اول و مقدماتی بود، استفاده کند. اما در نسخه سوم قاموس، کاربران 141 عنوان کتاب در 380 جلد را در اختیار دارند که افزوده شدن 9 عنوان فرهنگ فارسی، از تازه های آن محسوب می شود.

حجت الاسلام توحیدی در بخش دوم صحبت هایشان با اشاره به استفاده وسیع از هوش مصنوعی در تولید، فرآوری و عرضه محصولات لغوی افزودند: در استخراج مدخل و توصیف از کتاب های لغت، کار دستی انجام نگرفت و سامانه های هوشمند مرکز نور توانستند تمامی اطلاعات را از کتب لغت استخراج و به صورت پایگاه داده درآورند. در حال حاضر بیش از 2 میلیون مدخل با توصیفاتشان را در اختیار داریم که 480 هزار مدخل از کتب لغت فارسی و باقی آنها از کتب لغت عربی هستند. گام بعدی (هماهنگ سازی) مدخل ها بود یعنی کتاب های لغت برای توصیف کلمه ی مورد نظرشان، همگی از یک مدخل خاص استفاده نمی کردند بلکه هر نویسنده کلمه ای را به عنوان مدخل انتخاب می نمود. این امر باعث آشفتگی پایگاه داده می شود و لازم است برای یک معنا و توصیف ما یک مدخل واحد داشته باشیم. پس برای توصیفات یک شکل، یک مدخل انتخاب کردیم و تمامی مدخل هایی که دارای توصیف یکسانی بودند را به آن متصل کردیم. در حقیقت یک مدخل از باقی مدخل های هم معنا نمایندگی می کند.

حجت الاسلام والمسلمین مسیح توحیدی با اشاره به ایجاد شبکه مرتبطات یک مدخل افزودند: یک کلمه ممکن است دارای متراف یا متضاد یا به نحوی کلمه ی مرتبط باشد که در برخی کتب لغوی هم به این مرتبطات اشاره شده. گام بعدی ما ایجاد و سازماندهی شبکه مرتبطات یک مدخل بود که الحمدلله این کار نیز انجام گرفت. همچنین برای تکمیل توصیفات یک مدخل اقدام به ارائه شواهد از آیات قرآن کریم یا از متون کهن که به آن اصطلاحاً «غریب الحدیث» گفته می شود، کرده ایم.

مدیر طرح قاموس نور به ابعاد دیگری در استفاده از هوش مصنوعی در محصولات لغت اشاره داشتند و گفتند: اما هوشمندی قاموس نور در بخش ارائه خدمات به کاربران نیز دارای مقدماتی است که بدون هوش مصنوعی امکان پذیر نبود. وقتی برای فهمیدن معنای کلمه ای به سراغ کتاب لغت می رویم، انتظار داریم همان کلمه دقیقا در کتب لغت توصیف شده باشد. ولی چنین نیست! ما در 6000 کتاب از مخزن کتب مرکز نور، نزدیک به 2 میلیارد کلمه داریم ولی در کتب لغت تنها 130 هزار مدخل با توصیف وجود دارد. چگونه این 2 میلیارد به این 130 هزار کلمه متصل شود که توصیف مناسبی را ارائه کند؟ اینجا است که هوش مصنوعی به کمک می آید. ابتدا کلمه مورد نظر کاربر در مدخل ها جستجو می شود؛ اگر وجود نداشت آن را از پیشوندها و پسوندها پیراسته می کنیم و مجددا در مدخل ها جستجو می کنیم؛ اگر باز هم پیدا نشد، سامانه هوشمند صرف برای کشف ریشه کلمه وارد می شود و کلمه را ریشه یابی می کند. با تعیین ریشه کلمه کار خیلی آسان می شود چرا که مدخل های ما هم دارای ریشه هستند و می توان کلمه مورد نظر کاربر را به مدخل هم ریشه، وصل نمود. با کمک سامانه صرف هوشمند مرکز نور، تاکنون بیش از 2 میلیارد کلمه ریشه یابی شده و مورد بررسی و تایید کارشناسان مرکز قرار گرفته است.

حجت الاسلام والمسلمین مسیح توحیدی به تأکید بر استفاده از پایگاه داده یکسان در نرم افزار قاموس نور و پایگاه اینترنتی قاموس نور و نرم افزار همراه قاموس، به تفاوت های آنها پرداختند. ارائه متن کامل کتاب ها، امکان مطالعه کتب لغت از نقاط قوت نرم افزار رایانه ای قاموس نور 3 محسوب می شود. استفاده از جستجوی هوشمند لغات و ارائه نزدیک ترین مدخل و توصیف به کلمه مورد نظر کاربر نیز از مزایای وبگاه اینترنتی قاموس نور می باشد. همچنین نرم افزار همراه قاموس علاوه بر ارائه متن 3 عنوان کتاب لغت عربی و کتاب لغت نامه دهخدا در بخش فارسی به صورت برون خط، امکان استفاده از تمامی کتب لغت در وبگاه قاموس نور را در صورت برخط بودن، خواهد داشت.

لازم به ذکر است که مراسم رونمایی از نرم افزار قاموس نور 3 به همراه نسخه همراه و پایگاه اینترنتی آن، در روز پنجشنبه 14 اردیبهشت ساعت 10 صبح با سخنرانی حجت الاسلام والمسلمین شهریاری، دبیرکل مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی به صورت حضوری و مجازی (live.noorsoft.org) برگزار خواهد شد.